Jas uit, petje op en koop een goede zonnebril!

Het is de laatste week knap warm geweest wat voor de ouderen onder andere het gevaar van uitdroging kan opleveren. Bij  verkeersdeelname door jongeren of oudere jongeren (Koot en Bie) is het een risico op ongelukken groter bij een hittegolf. Ik meen te zien dat er meer ´bijna- ongelukjes´ zijn met dit weer en dat er meer heftig gereageerd wordt bij erg warm weer. Echter het is een mooie gelegenheid om eens iets uit de doeken te doen over een ander effect van de zon.

Naast het fijne zomergevoel geeft het ook veel risico´s op medisch vlak. Ik richt me in dit stuk met name op de ogen. Het zonlicht is niet alleen schadelijk voor de huid maar ook voor de ogen. Met name kinderogen lopen veel schade op van zonlicht. Het is dus van het grootste belang om huid en ogen goed te beschermen en eigenlijk weet iedereen al jaren dat huidkanker een steeds groter probleem aan het worden is. Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat langdurige blootstelling aan UV-stra ling het risico verhoogt op staar (cataract ) en op macula degeneratie (MD). Dit zijn bij ouderen de meest voorkomende oogziektes.

Nu denkt u dat is nog ver weg voor mij maar u bent vast gehecht aan uw rijbewijs en de kans is groot dat indien u uw ogen veel bloot stelt aan zonlicht u t.z.t. eerder moet stoppen met autorijden. De wereld gezondheidsorganisatie schat dat 20% van alle gevallen van staar veroorzaakt wordt door overmatige blootstelling aan UV-straling. Preventie is dus buitengewoon zinvol.

Zonnebril:
De meeste mensen die geen zonnebril dragen denken dat het wel meevalt want je krijgt meestal geen lik op stuk beleid van je eigen ogen. Alleen bij sneeuwblindheid (lasoog) raakt je hoornvlies ontstoken en merk je wel binnen enkele uren de gevolgen van de UV-straling. Zie het maar zo dat het dragen van een zonnebril een goede investering in je oude dag en rijbewijs op lange termijn is.

Gevaarlijkste periode van de dag:
In Nederland zitten we wat verder van de evenaar dan tijdens onze vakantie in Zuid Europa maar de straling kan ook hier flink oplopen en het advies is in ieder geval in de zomer tussen 12 en 15 uur een zonnebril te dragen. Wanneer je op vakantie bent doe je vaak andere dingen dan thuis. Meestal verblijven mensen in de vakantie op of aan het water en of in de sneeuw. UV-straling wordt weerkaatst door zand, water en sneeuw. Een petje is dus niet afdoende, maar helpt wel tegen een rode kale plek op je achterhoofd, de zogenaamde bavianenkont, zoals mijn kinderen dat bij mij wel eens plegen te benoemen...... Anderen noemen het ook wel een rode vleespet.

De hoeveelheid stof, vocht en bewolking beïnvloeden de hoeveelheid UV-straling die de aarde bereikt. Net als de hoeveelheid Ozon. In het voorjaar is de Ozonlaag dikker dan in de herfst en bij een hogedruk gebied (mooi weer) is de Ozonlaag dunner wat van belang is, immers de Ozonlaag speelt een rol in het tegenhouden van UV-straling vanuit de ruimte. De helft van de UV-straling is afkomstig van de zon en de andere helft van de blauwe hemel (vanuit de ruimte). Op de website van het KNMI kan je zien wat de voorspelde zonkracht is. De kracht van de zon is het hoogst tussen 12 en 15 uur. Men schat dat onder de parasol toch nog zo´n 15% van de UV-straling d.m.v. weerkaatsing kan terecht komen in de ogen dus zonnebril op, ook onder de parasol. Vanaf zonkracht 7 (dus al bij 6,5) noemt men de zonkracht hoog. In Nederland komt men bij mooi weer meestal tot kracht 7 en een enkele maal tot kracht 8 terwijl in Zuid-Europa wel 9 gehaald kan worden. De zon is dan zeer sterk en je huid verbrandt dan zeer snel (in minder dan 10 minuten).

Kan ik het voelen?
Nee, je kan UV-straling niet voelen en niet zien. De warmte die je wel kan voelen van zonlicht is de infraroodstraling. De UV-straling neemt toe als de zon hoger staat. In de verschillende seizoenen staat de zon anders aan de hemel en op verschillende tijden over de dag maar van belang blijft jezelf (en je kinderen ) goed te beschermen, m.n. goed tussen 12 en 15 uur.

Kinderen:
Kinderen zijn kwetsbaarder omdat hun pupil groter is en hun ooglens minder pigment bevat dan een volwassene. Te veel aan zonlicht kan permanente schade geven aan de kinderogen dus voorzie ze van een goede zonnebril. Hoe jonger het kind hoe kwetsbaarder het is voor zonlicht, ook de ogen. Daarom moeten baby´s in de schaduw blijven en hoedjes dragen met een brede rand. In verband met het weerkaatsen van UV-straling moeten ze ook in de schaduw een zonnebril dragen en eigenlijk moeten we dat allemaal.

Fabeltjes:
Krijgen kinderen een lui oog door een zonnebril? Nee, als je een normale goede symmetrische zonnebril hebt (met gelijke kleuring) is er geen probleem.

Beschermt een donkere bril tegen UV-straling? Nee, de kleur reduceert het zichtbare licht en beschermt tegen verblinding maar heeft geen effect op de UV-bescherming.

Beperkt een zonnebril de vitamine D opname? Nee, vitamine D wordt namelijk in de huid aangemaakt en niet in de ogen. In feite zijn alle opmerkingen voor de kinderen ook van toepassing op ons grote kinderen....... en preventie is en blijft een schone zaak.

Tips:
Zoals de tips voor het winterklaar maken van de auto´s hierbij de tips om uw hoofd zomerklaar te maken. Voor tips om het lijf  zomerklaar maken zijn we ietwat laat immers afvallen kan met een streng dieet slechts met 100 gram per dag. Voor de meesten van ons kan er dan nog maar 2 tot 3 kilo af voor ze het strand betreden.

Hier komen ze, de tips voor een goede zonnebril:
* De bril moet groot genoeg zijn. Een hippe kleine bril zal niet voldoende afdekken.
* Wees je bewust van de zichtbeperking t.g.v. dikke monturen wat er toe kan leiden dat je het hoog gemonteerde groene (of erger rode) stoplicht net niet ziet, vooral in een omgeving waar u onbekend bent.
* Kies een bril met 100% UVbescherming (UV 400) d.w.z. deze brillen houden het UV-licht grotendeels tegen (zie de sticker of
beschrijving).
* De zonnebril moet een CE markering hebben met daarachter een cijfer 0 tot 4. Dit getal geeft de kleurintensiteit weer ofwel de bescherming tegen verblinding. Zonnebrillen kan je kopen met de cijfers nul (20% absorptie) tot 4 (92-97% absorptie) maar we raden aan in de zomer minimaal voor 75% absorptie te zorgen dus koop een zonnebril met een markering CE 3 of 4. Echter een donkere bril beschermt niet tegen UV-straling immers het reduceert het zichtbare licht en beschermt tegen verblinding maar heeft geen effect op de UV-bescherming. Kijk dus ook naar de UV-bescherming.
* Het is van belang dat de glazen optisch zuiver zijn ofwel vrij van vertekeningen. 
* Optioneel kan je nog kiezen voor polariserende glazen om hinderlijke schitteringen weg te nemen.
* Koop een mooie hoes of brillenkoker zodat je de glazen tot in lengte van jaren goed kan houden. Vooral bij de aanschaf van een dure bril kan je de kosten daarmee op lange termijn drukken.
* Het is handig om in je auto een zonnebril te hebben op een vaste plek zodat je die makkelijk (en veilig) kan pakken.
* Heeft u een cabriolet leg dan naast een zonnebril ook een petje tegen de zon in uw auto.
* Smeer bij een zonvakantie goede zonnecrème met bijvoorbeeld factor 50. Zo blijft u er ook op oudere leeftijd jong uitzien en het helpt om huidkanker te voorkomen! Wilt u meer weten, kijk dan op de website van het KWF.
* Heeft u kinderen die ingesmeerd zijn met zonnecrème zorg dan dat ze niet met hun handjes of handen aan de carrosserie of lak van uw ijzeren ros zitten. Het geeft vaak lastig te verwijderen vlekken op de lak. 
* Zorg in de zomer bij lange ritten en vooral ook bij een hitte golf zoals eind juni jl. voor voldoende water voor onderweg. Dan blijf je fitter en gezond en het komt de veiligheid op de weg ten goede.

Pieter van der Werff
Autominnende bedrijfsarts

Bronvermelding:
Oogfonds
KNMI
Eyewish Haren